Hallo mijn mede Dramblers! Dankjewel voor je interesse in mijn proefnotities.
Na het schrijven van mijn allereerste blog, over de Old Rip Van Winkle, besefte ik dat ik misschien iets meer moest uitleggen over hoe ik mijn proefnotities ga beschrijven. Dus, dit wordt geen typische blog voor mij. Zie het als een artikel met richtlijnen voor de proefnotities die ik op deze site zal plaatsen.
Ik begon deze blog heel uitgebreid te schrijven, misschien te uitgebreid om nog steeds als richtlijn te dienen. Dus heb ik besloten de zaken een beetje anders aan te pakken. Ik heb weliswaar veel te dramblen over de stats van whisky, maar ik ga het heel kort houden in deze blog. Wel zal ik andere blogs schrijven over de verschillende stats en die hieronder linken. Zodat degenen die graag wat verder drammen, dat met deze pagina als basis kunnen doen.
Wat zijn proefnotities?
Voordat ik dieper inga op de bijzonderheden van mijn blogs, zal ik eerst (in een notendop) beschrijven wat proefnotities zijn: Tasting notes zijn eigenlijk whisky reviews. Een recensie die enkele feiten (of zoals ik ze noem: statistieken) en veel persoonlijke meningen over die whisky deelt. Houd er wel rekening mee dat niemand dezelfde smaak heeft, en dat je misschien niet dezelfde noten uit een glas krijgt als iemand anders. Maar ze kunnen worden gebruikt om een algemeen idee te krijgen van het smaakprofiel. En op basis van je eigen voorkeuren kun je er enkele kleine hints uit halen, om te helpen beslissen of de whisky in kwestie bij je past (of niet).
Ik zal je een snel voorbeeld geven: Ik hou van peated whisky, maar het is niet voor iedereen weggelegd. Als je de smaak van peated whisky verafschuwt, en ik schrijf iets in de trant van "dit smaakt naar het Walhalla van de turf", dan zou je kunnen besluiten dat dit niet de whisky voor jou is. Zelfs als ik hem een score van 99/100 geef. Een zeer extreem voorbeeld om zeker te zijn, en het zal veel moeilijker worden wanneer je bij de meer genuanceerde smaken komt, maar niettemin is het een goed voorbeeld van het soort situaties waar proefnotities het meest nuttig kunnen zijn.
Laten we nu overgaan tot iets specifiekers voor de proefnotities die ik op mijn blog plaats.
Intro:
Ik probeer altijd een kleine intro te schrijven bij de proefnotities. Een beetje achtergrondinformatie over de whisky, of misschien gewoon een verhaal over hoe ik in de gelegenheid kwam om het te proeven. Over het algemeen hou ik het bij één of twee alinea's.
Stats:
Daarna ga ik over naar de statistieken van de whisky. Afhankelijk van de whisky zullen deze uit de volgende onderdelen bestaan:
ABV:
Dit staat voor "Alcohol By Volume" en geeft het percentage alcohol in de whisky weer. Voor mensen in de Verenigde Staten voeg ik ook de proof toe, omdat ze daar met een ander systeem werken (wat neerkomt op het ABV vermenigvuldigd met twee).
Klik hier voor meer informatie over ABV.
Leeftijd:
Het minimum aantal jaren dat de whisky in het vat zit. Er zijn echter ook NAS-bottelingen, wat betekent dat de distilleerderij geen leeftijdsaanduiding op die botteling heeft vermeld.
Klik hier voor meer informatie over leeftijdsverklaringen.
Distilleerderij:
Ik voeg dit onderdeel toe omdat het niet altijd zo is dat de naam van de distilleerderij hetzelfde is als de merknaam. Sommige distilleerderijen produceren de "spirit" voor veel verschillende whisky merken. Mooie voorbeelden hiervan zijn Middleton en Buffalo Trace. Zij gebruiken echter vaak verschillende mash-bills enz., waardoor het feit dat de spirit van dezelfde distilleerderij komt niet noodzakelijk betekent dat er een vergelijkbaar distillaat in de vaten van de verschillende merken gaat.
Eigendom van:
Dit zegt niet veel over de whisky zelf, maar ik vind het zelf vaak een leuk weetje. Er zijn nog enkele particuliere en/of familiedistilleerderijen (zoals Glenfarclas bijvoorbeeld), maar de meeste behoren tot grote conglomeraten (zoals Diageo).
Categorie:
De categorie van een whisky bestaat uit één of meerdere descriptoren. Dit kan het land (en soms de regio) van herkomst zijn, de stijl (zoals single malt, of bourbon), en (indien van toepassing) het vat en de afdronk.
Leuk weetje: Bourbon mag alleen worden gerijpt in nieuwe, verkoolde eiken vaten, dus bij een Bourbon hoeft nooit te worden vermeld in welk type vat het is gerijpt. (Een "Double Oak" finish, met een tweede rijping in nieuw verkoold eikenhout, is echter wel toegestaan). Het gebruik van kleurstoffen (E150) is ook niet toegestaan, maar om verwarring te voorkomen voeg ik het hier wel met een standaard "nee" toe.
Chill Filtered:
Dit beantwoordt of een whisky Chill Filtration heeft gehad of niet.
"Chill Filtration" is het proces waarbij een whisky wordt afgekoeld zodat bepaalde vetten in de whisky stollen. Deze "troebelheid" wordt er dan uitgefilterd zodat de whisky in de schappen niet "troebel" wordt, ongeacht of de whisky koud wordt bewaart.
Klik hier voor meer informatie over koelfiltratie.
Natuurlijke kleur:
Hoewel whisky een grotendeels natuurlijk product is, mag er in de meeste landen (met de VS als uitzondering) voedingskleurstof (E150) aan worden toegevoegd. Dit onderdeel beantwoordt of het product in het glas kleurstoffen bevat.
Klik hier voor meer informatie over natuurlijke kleur.
Gezien we het hier nu toch over kleur hebben... wil ik van deze gelegenheid gebruik maken om iets te verduidelijken: de meeste bloggers vermelden de kleur van de whisky, maar het is jullie misschien al opgevallen dat die bij mij ontbreekt. De reden hiervoor is vrij eenvoudig: Ik ben kleurenblind en aangezien ik niet de gewoonte heb delen van andermans notities te kopiëren (en als mijn eigen notities te publiceren), heb ik besloten deze "stat" helemaal weg te laten.
Daarmee is de uitleg van de statistieken wel zo'n beetje afgerond en komen we bij misschien wel het belangrijkste deel van de proefnotities, de daadwerkelijke notities!
Setting:
Ik voeg altijd een stukje toe over de situatie waarin ik een whisky heb geproefd. Want omgeving is ontzettend belangrijk bij het proeven van een whisky. Als ik een whisky drink in een bar terwijl ik naast een kerel sta die indruk probeert te maken op een date met een overdosis eau de cologne... heb ik niet echt een kans om de meer genuanceerde geuren op te pikken. Als ik net een grote portie kebab met extra knoflook en hete saus heb gegeten, zal mijn smaak niet hetzelfde zijn als wanneer ik alleen een kop koffie met wat droge toast heb gehad. Nu zal ik de meeste van mijn proeverijen goed voorbereiden, en zal dit dus allemaal niet te veel meespelen. Maar als ik in een bar iets proef, zal ik altijd beperkt zijn in hoeverre ik mijn smaak kan "beschermen". Daarom wil ik jullie die informatie wel graag meegeven.
Bovendien speelt ook de mentaliteit een rol, en wat de ene dag goed smaakt, kan de volgende dag een stuk minder smaken. Alles speelt een rol en als ik schrijf dat ik de tijd van mijn leven had en aan mijn vijfde glas whisky zat, dan kan je tenminste inschatten dat mijn beoordeling enigszins beïnvloed was.
Neus:
Vervolgens gaan we door naar de neus. De neus is wat wij "whiskyliefhebbers" de geur van de whisky noemen. Wat we ruiken in het glas is gebaseerd op persoonlijke ervaring. Het is goed mogelijk dat ik smaken beschrijf die jij ook kent en herkent. Maar ik kan ook een specifieke lekkernij beschrijven die ik ergens lang geleden in een ver land heb gedronken, waarvan jij geen idee hebt hoe dat ruikt. Dat werkt echter twee kanten op, het is voor mij ook onmogelijk om in een whisky een geur te vinden van iets wat ik nog nooit geroken heb. Ik lees bijvoorbeeld vaak "Christmas Cake" in de proefnotities van anderen. Maar ik heb het zelf nooit gehad (althans niet onder die naam). Het is dus onwaarschijnlijk dat ik een whisky ruik en denk: aah... Christmas cake!
Als je jezelf wilt leren om meer geuren in je whisky te onderscheiden, kan het een goede tip zijn om een aantal van de ingrediënten op te zoeken die regelmatig geroken worden in whisky. Begin met een aantal van die producten in huis te halen en hun geur te leren kennen. Maar wees ook niet bang om je eigen woorden en je eigen ervaringen te gebruiken. Iemand die het leest, kan misschien nog wat van je leren. Er zullen altijd meer smaken te ontdekken zijn!
Palet:
Het volgende onderdeel is de smaak. Komt die smaak overeen met de neus? Proef ik dezelfde dingen die ik in het glas rook, of is het compleet anders? Alles is mogelijk! Verder gelden hier dezelfde dingen als bij het volgende onderdeel (de afdronk), in de zin dat alle smaken relevant zijn. Als je nog nooit iets geproefd hebt, kun je het niet herkennen in de whisky. Wees creatief, graaf in je geheugen en kijk wat je vindt. Op die manier kan whisky je niet alleen een wereld aan smaken laten zien, maar je ook meenemen op een trip down memory lane.
Afdronk:
Na de smaak komt de afdronk. Dit beschrijft de smaak die blijft hangen, nadat je de drank hebt doorgeslikt. Hier zal ik echter niet alleen smaken beschrijven, maar ook hoe lang de smaak blijft hangen. Afhankelijk van de whisky kan de afdronk kort, tot heel lang duren. Ik heb bijvoorbeeld whisky's gehad waarvan ik de smaak (en het gevoel) uren na het drinken nog kon proeven. Whisky's waarbij ik heerlijk kon nagenieten van de afdronk. Maar ik heb ook afdronken gehad die ik snel wegspoelde met een flinke slok water. Een lange afdronk is niet altijd goed...
Conclusie:
Na het beschrijven van alle feiten, geuren en smaken van een whisky, is het tijd om er mijn conclusie over te geven. Ik zal altijd proberen dit zo objectief mogelijk te doen. Maar het feit blijft dat smaken zeer persoonlijk zijn. We hebben allemaal onze persoonlijke voorkeuren en de mijne kunnen enorm verschillen van die van een ander. Desalniettemin zal ik proberen de algemene kwaliteit van de dram te beoordelen en op basis daarvan mijn oordeel geven.
Wat ik probeer weg te laten uit de beoordeling is de prijs. Want prijs geeft geen kwaliteit. Voor mij en voor vele anderen is de prijs van een whisky echter belangrijk bij de beslissing om iets te kopen. En ik kan weliswaar een whisky aanraden op basis van hoe het smaakt, maar dat betekent niet altijd dat het de prijs waard is. Daarom geef ik een waardecijfer op basis van de prijs waarvoor de whisky algemeen verkrijgbaar is (mits van toepassing). Hiervoor gebruik ik een lettersysteem in plaats van een cijfersysteem, zodat beoordeling en waarde gemakkelijk van elkaar te onderscheiden zijn.
Beoordeling:
0-10 Ik zou dit niet aan mijn ergste vijand geven.
10-19 Ik weet niet eens wat dit is.
20-29 Dit is geen whisky
30-39 Als je om whisky vraagt en ik geef je dit... vind ik je misschien niet zo aardig.
40-49 Misschien is het drinkbaar als je het in een cocktail gooit?
50-59 Ik had deze liever overgeslagen
60-69 Het is drinkbaar... maar ik zou nooit een fles kopen.
70-79 Een lekkere, fatsoenlijke dagelijkse sipper
80-89 Aah dat is het goede spul, dit is een echte traktatie.
90-99 Ik verander in Gollum door deze fles (my precious)
100 Perfectie bestaat niet, gebreken maken dingen mooi...
Prijs/kwaliteit:
F Je kunt net zo goed je geld in brand steken
E Iedereen maakt fouten
D Ofwel spijt, ofwel een zeer speciale gelegenheid
C Degelijke waarde, maar je kan beter krijgen voor je geld
B Elke cent waard
A Het is moeilijk een betere prijs/kwaliteit te vinden dan dit, ik koop direct nog een fles.
A+ Waar delen ze gratis 30 jaar oude whisky uit?!
Tot zover deze uitleg van mijn proefnotities. Als je nog vragen hebt of een meer gedetailleerde blog wilt over een van de aspecten, neem dan gerust contact met me op!
